Uzlet halkın arasından süresiz uzaklaşıp yalnızlık ve inzivayı tercihtir. İnsanın maddî varlığı ile halktan uzaklaşmasıdır. Böyle bir uzlet ve yalnızlık bütünüyle kabul gören bir davranış değildir. Bu yüzden İmam Gazzâlî (k.s),uzletin fayda ve zararlarını değişik açılardan ele almıştır. Onun tesbitine göre uzletin faydaları şöyle özetlenebilir:
1-Huzur içinde ibâdet ve tefekkür, kâinattaki sırları araştırma imkânı,
2-İnsanlar arasında bulunmaktan doğacak gıybet, riya ve nemime gibi âfetlerden, emr bi'1-ma'rûf yapamama gibi günahlardan kurtulmak,
3-Toplumun fitnelerinden ve onlarla mücâdele ile insanların şerrinden kurtulmak,
4-Kişinin insanlardan, insanların da kendisinden ümit kesmesi.
Gazzâlî (k.s) uzletin insana vereceği zararları da şöyle sıralamaktadır:
1- Okumak ve ilim öğrenmekten mahrumiyet,
2- Çalışmak ve kazanç elde etmekten mahrum kalmak,
3- Terbiye ve edeb öğrenmekten mahrum olmak,
4- İnsanlarla sevişmekten mahrum kalmak,
5- Sevap kazanmak ve kazandırmaktan mahrumiyet,
6- Tevazu sahibi olmayı öğrenememek,
7- Tecrübe sahibi olamamak.
Görüldüğü gibi, uzletin zararları faydalarından daha çoktur. Bu yüzden sûfiler devamlı inziva anlamına gelecek uzlet yerine halvet, çile veya erbain denilen süreli yalnızlığı tercih etmişlerdir. Celvet ise halvetin tersi olarak halk içinde Hakk'ı aramaktır.
Halvet ve çile ne demektir?
Tasavvuf ıstılahında tarikata giren bir müridin muayyen bir zaman sonra şeyhinin emriyle insanlardan uzaklaşarak tekkelerin halvet bölümlerinde bir süre inziva hayatı yaşaması, kendini tamamıyle Hakk'a ibâdete vermesidir. Halvetin gayesi kalbden mâsivâyı çıkarmak, gönlü ağyardan temizlemek, Hakk'ın sayısız nimetlerini düşünüp kendinden geçmektir. Çile ise, Farsça kırk anlamına gelen "çihil" kökünden alınmış,
Arapça'da "erbain" karşılığı kullanılan bir kavramdır. Çile ve halvet, müridin fıtratındaki sivri noktaları törpülemek için yapılan fiilî sabır telkinidir. Sâlikin genellikle kırk gün süreyle şeyhinin gözetiminde loş bir mekânda az yemek, az uyumak, az konuşmak ve zikirle meşgul olmak suretiyle kendini ibâdete vermesidir. Halvet ve çilenin kırk gün olması, Kur'an'da anlatılan Hz.Musâ (a.s)'nın Allah (c.c)'tan vahiy aldığı Tur-i Sina'da kalış süresiyle alâkalıdır” (el-A'râf. 142)
