MOBBİNG NEDİR? NELER MOBBİNGE GİRER?

MOBBİNGE UĞRAYAN KİŞİ NE YAPMALI?

Mobbign, TDK’ daki karşılığıyla bezdiri, İşçilerin İşverenleri tarafından yaptıkları iş hakkında uğradıkları zorbalık olarak tanımlanabilir. Ayrıca bir eylem biçimi olarak mobbing sözcüğü ise, psikolojik şiddet, kuşatma, topluca saldırma, rahatsız etme veya sıkıntı verme anlamına gelmektedir.

Birinin çalıştığı yerde mobbinge uğradığını söylemek için bazı şartların oluşması gerekir:

- Yapılan davranışın yıldırma, zorbalık etme ve işten uzaklaştırma amacında olmalıdır.

- Kişinin uğradığı mobbingin çalıştığı ortamda gerçekleşmesi gerekmektedir..

- Mobbing gizli veya açık olabilir

- Mobbing planlı bir şekilde gerçekleştirilmeli

- Düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır ve bilerek ya da isteyerek yapılmalıdır.

- Mobbinge maruz kalan kinin kişiliğinde, mesleki durumunda ya da sağlığında bir zarar meydana gelmelidir.

Şunu unutmamak gerekir İşverenler tarafından çalışanlarına uygulanabileceği gibi, çalışanlar da işverenlerine mobbing uygulanabilir ya da aynı konumdaki kişiler de birbirlerine mobbing eylemini uygulayabilirler.

MOBBİNG SAYILAN DAVRANIŞLAR NELERDİR?

NELER MOBBİNGE GİRER?

İş yerinde mobbing sayılabilecek bir çok fiziki ve psikolojik baskılar vardır. Bunlardan bazıları ve en önemlileri şunlardır:

- Konuşurken sözün kesilmesi

- İşçinin işini yapmasına engel olma

- İşçinin işten ayrılmasına ve uzaklaşmasına yönelik davranışlar

- Zorbalık

- Lakap takma, cinsel tacizde bulunma

- Sözlü ya da yazılı tehdit etme

- Kaba ve kötü sözlerle kişiyi rencide etme

- İşçinin bulunduğu konumu küçümseyerek sürekli eleştiride bulunmak

- İşçinin göreviyle alakasız görevler verilmesi

- İşçinin çalışma verimliliğini etkilemek adına motivasyonunu düşürmeye yönelik davranışlar...

MOBBİNGE UĞRAYAN BİRİ NE YAPABİLİR?

MOBBİNGİN YASAL MEVZUATI VE HAKLAR

Çalıştığı ortamda mobbinge maruz kalan kişi bunun ispatı ve delili için bazı yollar izlemelidir:

>>> İş yerinde kendisine yapılan zorbalığı, küçük düşürücü nitelikteki davranışları ve buna benzer psikolojik zorbalıkların yazışmaları varsa kaydetmelidir ve silmemelidir.

>>> Şirket yöneticileri tarafından atılan E-mail, SMS, Whatsapp konuşmaları da mobbing ispatında kullanılabilir. Mesai saatleri dışında olan geç saatlerde bu yollar ile iletişime geçilmesi de psikolojik zorbalık olarak nitelendirilebilmektedir. Bu görüşmelerin kaytlarının dökümleri, mesajların ekran görüntüleri delil olarak sayılmaktadır.

>>> Sosyal medyada kişinin aleyhine yapılan yorumlarda mobbing kapsamına girmektedir.

>>> Mobbinge uğradığını fark etmesiyle birlikte hemen delil oluşturması için gün gün kendisine yapılan davranışları doğru bir şekilde yazılı hale getirmelidir. Eğer yaşadığı olaylara şahit olan kişiler varsa bu kişileri de mutlaka yazmalıdır.

>>> Mobbing sonucu kişinin psikolojik olarak rahatsızlıkları meydana gelmektedir ve bunun sonucu olarak kişi birtakım psikolojik ilaçlar kullanmaktadırlar. Eğer böyle bir durum varsa ilaçların reçetesi de delil olarak sayılabilmektedir.

TCK m.132 maddesinde: ‘’Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’’

Mobbing delili için yapılabilecek bu tarz bir eylemde dikkatli olunması gerekmektedir. Eğer gerekli şartlar oluşmuyorsa size mobbing uyguladığını düşündüğünüz kişi TCK'nın bu maddesine göre size karşı dava açabilir.

MOBBİNGE MARUZ KALAN BİRİ AŞAĞIDA BELİRTİLEN YERLERE BAŞVURABİLİR

◆ Kamu Denetçiliği Kurumu,

◆ Alo 170,

◆ Anayasa Mahkemesi,

◆ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

◆ İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na

◆ TBMM,

◆ Cumhurbaşkanlık İletişim Merkezi (CİMER),

◆ Kamu Görevlileri Etik Kurulu,

◆ Türkiye İnsan Hakları Kurumu’na

MOBBİNGİN YASAL MEVZUATI VE HAKLAR

Mobbing; ülkemizin taraf olduğu AB sosyal şartının 26.maddesi, ILO prensipleri, İnsan Hakları Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları sözleşmesi hükümlerine göre bir insan hakları ihlalidir.

Psikolojik taciz, hedef seçilen bireyin kişilik haklarına ve onuruna saldırı niteliğini taşımakta olup Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın temel hak ve hürriyetlere ilişkin hükümleri kapsamında koruma altına alınmıştır.

- Türk Borçlar Kanununda, işverenin işçiyi koruma borcunu düzenleyen ve işverene işçiyi gözetme borcu getiren 417 nci maddesinde “İşçinin kişiliğinin Korunması” başlığı altında düzenlenmiştir.

- Türk Ceza Kanununun bazı maddeleri mobbing suçuna karşılık gelmektedir:

-Eziyet (md. 96),
-Cinsel Taciz (md.105),
-Tehdit (md. 106),
-Şantaj (md. 107),
-İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (md. 117),
-Ayrımcılık (md. 122)
-Hakaret (md. 125)
-Kişilerin huzur ve sükununu bozma (md.123)
-Haberleşmenin engellenmesi (md. 124),
-Haberleşmenin gizliliğini ihlal (md.132),
-Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (md. 133),
-Özel hayatın gizliliğini ihlal (md.134),
-Kişisel verilerin kaydedilmesi (md.135).

4857 sayılı İş Kanununda işyerlerinde psikolojik tacize ilişkin doğrudan düzenleme bulunmamakla birlikte dolaylı olarak bu davranış biçimlerini yaptırıma bağlayan birtakım hükümler bulunmaktadır.

-Eşit davranma borcuna aykırılık nedeniyle ayrımcılık tazminatı talep edebilir (md.5).

-İş sözleşmesini koşulları oluşmuşsa haklı nedenle feshedebilir (md. 24/II).

Psikolojik tacizin işverenin bir başka işçisi tarafından gerçekleştirilmesi halinde;

-İşçi durumu işverene varsa işyerindeki bildirim ve iletişim mekanizmalarını kullanarak bildirerek gerekli önlemlerin alınmasını isteyebilir.

-Önlem alınmaması halinde ve koşulları oluşmuş ise işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir (md. 24/II).

-İşveren, psikolojik taciz davranışları sergileyen işçisinin iş sözleşmesini koşulları oluşmuş ise feshedebilir.

-6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre işveren çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliklerini sağlamakla yükümlüdür (md. 4).

-6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu ile “İşyerinde Yıldırma” ve “Taciz” kavramları tanımlanmış ve bu kavramlar ayrımcılık kapsamında değerlendirilmiştir.

10.2011/2 SAYILI İŞYERLERINDE PSİKOLOJİK TACİZİN (MOBBİNG) ÖNLENMESI BAŞBAKANLIK GENELGESİ

Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerinde gerçekleşen psikolojik taciz, çalışanların itibarını ve onurunu zedelemekte, verimliliğini azaltmakta ve sağlığını kaybetmesine neden olarak çalışma hayatını olumsuz etkilemektedir.

Kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre çalışanın aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde ortaya çıkan psikolojik tacizin önlenmesi gerek iş sağlığı ve güvenliği gerekse çalışma barışının geliştirilmesi açısından çok önemlidir. Bu doğrultuda, çalışanların psikolojik tacizden korunması amacıyla aşağıdaki tedbirlerin alınması uygun görülmüştür.

1. İşyerinde psikolojik tacizle mücadele öncelikle işverenin sorumluluğunda olup işverenler çalışanların tacize maruz kalmamaları için gerekli bütün önlemleri alacaktır.

2. Bütün çalışanlar psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek her türlü eylem ve davranışlardan uzak duracaklardır.

3. Toplu iş sözleşmelerine işyerinde psikolojik taciz vakalarının yaşanmaması için önleyici nitelikte hükümler konulmasına özen gösterilecektir.

4. Psikolojik tacizle mücadeleyi güçlendirmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi, ALO 170 üzerinden psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek sağlanacaktır.

5. Çalışanların uğradığı psikolojik taciz olaylarını izlemek, değerlendirmek ve önleyici politikalar üretmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde Devlet Personel Başkanlığı, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımıyla “Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu” kurulacaktır.

6. Denetim elemanları, psikolojik taciz şikâyetlerini titizlikle inceleyip en kısa sürede sonuçlandıracaktır.

7. Psikolojik taciz iddialarıyla ilgili yürütülen iş ve işlemlerde kişilerin özel yaşamlarının korunmasına azami özen gösterilecektir.

8. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı ve sosyal taraflar, işyerlerinde psikolojik tacize yönelik farkındalık yaratmak amacıyla eğitim ve bilgilendirme toplantıları ile seminerler düzenleyeceklerdir.

İşyerlerinde psikolojik taciz ilgili her türlü soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikayet, başvuru ve taleplerin çözüme kavuşturabilmesi amacıyla başvuruda bulunulabilecek birçok kurum ve kuruluş vardır.